Duygular, doğduğumuz andan itibaren bizimle beraberler! Bazen kıpır kıpır ve neşeli duygular içinde olurken; bazen de kafamız bir hayli karışık olabilir. İçimize hüzün çöktüğü zamanlar, yaşamı sıkıcı bulduğumuz zamanlar... “İşte yaşamın anlamı bu!” dedirten özgür ruhlu duygular...
Duygular bizlerin yol göstericileridir. Kendine özgü bir dille, bize kendimizle ilgili bir şeyler anlatır. Duyguların anlattıklarına kulak vermeyi öğrenmek ise başlı başına bir süreç. Duyguları tanımak, yönetmek ve düzenleyebilmek yaşam boyu devam eder. İç dünyamızda olup bitenlerin yansıması olan duygularımızla kurduğumuz bağ, bebeklik yıllarımıza dayanır. Küçük yaşlardan itibaren duygularını tanımaya fırsat veren ailede yetişen çocuklar, yaşamları boyunca duyguları ile adeta sohbet eden bireylere dönüşür.
Ebeveynler Çocuklarına Duygularını Yönetebilmeleri Konusunda Nasıl Yardımcı Olabilir?
Bebeklik döneminden okul öncesi döneme kadar çocuklar, onları zorlayan duygularla baş edebilmek için ebeveyn desteğine ihtiyaç duyarlar. Ebeveynleri tarafından duyguları fark edilen, duygularını ifade etmesine fırsat verilen, gerektiğinde dürtülerini kontrol edebilmesi için desteklenen çocuklar duygularının farkına varır. Ağladığında ebeveyni tarafından şefkatle kucaklandığında; korktuğu zaman, “Ne var canım bunda korkacak?” gibi cümleler kurmak yerine, bununla ile ilgili konuşmasına fırsat verildiğinde duygularını yönetmeyi öğrenebilir. Bu süreç hem sosyal, hem duygusal hem de bilişsel bir gelişim sürecidir.
Çocukların en önemli öğrenme kaynağı gözlemleridir. Bu nedenle duygularını ifade etme yollarını da yine ebeveynlerini izleyerek öğreneceklerdir. O nedenle işe kendimizden başlama önemli! Sevindiğinizde ya da öfkelendiğinizde yüzünüzde hangi ifadeler oluşuyor? Bedeninizin girdiği şekil ne? Hangi kelimeler dilinizden dökülüyor? Davranışlarınız değişiyor mu? Ebeveyn olarak başa çıkmakta zorlandığınız duygunun etkisi altındayken nasıl bir tepki veriyorsunuz? Bu duygu içinizi kapladığında onu nasıl regüle ediyorsunuz? Ve çocuğunuza nasıl rol model oluyorsunuz? Duygularının farkında çocuklar yetiştirirken, kendi duygularımızın ve etkilerinin de bilincinde olmakta fayda var!
Çocuğunuzu öfkeli halde ya da ağlayacak kadar üzgünken görmek ebeveynlerde çaresizlik hissi uyandırabilir. Bu çaresizlik hissiyle ne yapacağınızı bilemeyip o anın hemen geçmesi için bazı eylemler düşünebilirsiniz. Çocuğun kafasını dağıtacak ya da unutmasına yardımcı olacak eylemler gibi... Oysa ki, bazen sadece durmak, onu dinlemek ve sakin kalarak çocuğunuza güvenli bir liman olmak yeterlidir. Duygularının gerçekliğine inanmak, o duyguda bir süre kalmasına izin vermek; çocuğunuza duygularını önemsediğinizi hissettirecektir.
Çocuğunuzun oyunlarında duygularını ifade etmesi için teşvik edin.
Çocuklar, oyunlarını keşfetmek, öğrenmek ve büyümek için çok önemli bir yol olarak kullanırlar. Bu oyunlar sadece eğlenceli vakit geçirmekle kalmaz, aynı zamanda duygusal gelişimlerini destekler. Çocuklar, duygusal ifade becerilerini geliştirmek için oyunlarını kullanırken, onları bu konuda teşvik etmek büyük önem taşır.
Duygulara Yönelik Kelimelerin Öğretilmesi
Ne hissettiğinizi tam olarak tanımlayamadığınızda nasıl hissettiğinizi düşünün; sinir bozucu, değil mi? Yetişkinler bile bazen duygularını ifade edecek doğru kelimeleri bulamayabilir. Duygular diğer kelimeler gibi somut kavramlar olmadığı için çocukların duygularını tanımlayacak kelimeleri veya cümle yapılarını öğrenmeye ihtiyaçları vardır. Bunun için de en önemli araçlar kitaplardır.
Duygu farkındalığının gelişimini destekleyen kitapları sizler için derledik. Ulaşmak için tıklayın.
Nitelikli çocuk edebiyatındaki kitaplar çocuklara duyguları hikayeler aracılığı ile onların gelişimsel özelliklerine uygun şekilde anlatır. Metaforlar kullanır ve hikaye kahramanlarının yaşadıkları üzerinden duyguyu anlatır. Duygularla ilgili kitaplar okumak, okuma saatlerinizde bu örnekler üzerinden konuşmak çocuğun duygu okur-yazarlığını artıracaktır.
